آپاندیس چیست؟

آپاندیس

آپاندیس زائده ای کوچک و انگشت مانند است که در نزدیکی محل تلاقی انتهای روده کوچک (دراز روده) و ابتدای روده ی بزرگ (روده ی کور) قرار داشته و به بخش انتهایی روده کور ( بن بست سکوم) متصل است.

ساختار آپاندیس

قطر آپاندیس بین 6 الی 10 سانتی متر است و طول آن در افراد و سنین مختلف متفاوت است.

از نظر جنس، بافتی مشابه بافت سکوم دارد.

لایه های آپاندیس از بیرون به داخل: لایه ی سروزی( تونیکا)، لایه ی عضلانی ( در بعضی از بخش ها ) مخاط، زیر مخاط. در بخش زیر مخاط این اندام گره های لنفاوی فراوانی وجود دارد.

در انسان

آپاندیس در هفته ی ششم تا هشتم جنینی قابل مشاهده می شود. این زائده در هفته 20 جنینی به بعد بصورت کرمی شکل در می آید.

عملکرد آپاندیس

باکتری های همزیست و مفید روده در آپاندیس ذخیره می شوند، از این رو آپاندیس میتواند در شناسایی آنتی ژن های غیر مضر توسط سیستم ایمنی کمک کننده باشد و از واکنش شدید سیستم ایمنی در پاسخ به این آنتی ژن ها و بروز حساسیت جلوگیری شود.در دیواره های اطراف اپاندیس گره های لنفاوی زیادی وجود دارد که می توانند در مواجهه با عفونت های میکروبی نقش حفاظتی داشته باشند. سلول های موجود در آپاندیس تحت عنوان سلول های لنفوئیدی، میتوانند در تکثیر باکتری های مفید دستگاه گوارش نقش داشته و پس از ابتلا به عفونت و بیماری اسهال خونی و یا وبا، سبب بهبود عملکرد دستگاه گوارش شوند.

آپاندیسیت

در محل اتصال آپاندیس با روده، دریچه یا مجرای بسیار کوچکی وجود دارد که تنها برای ورود غذا و یا باکتری ها باز می شود. آپاندیس همواره از محتویات روده پر شده و سپس به روده بزرگ تخلیه می شود. اگر عمل تخلیه به دلیل کوچک بودن مجرا، بطور کامل انجام نشود و یا جذب باکتری های جذب کننده ی مواد غذایی توسط دیواره ی آپاندیس افزایش یابد و یا گره های لنفاوی موجود در دیواره ی آپاندیس دچار التهاب شوند،  موجب انسداد آپاندیس و سپس تکثیر باکتری و ایجاد عفونت در این اندام می شود. به پدیده ی التهاب آپاندیس، آپاندیسیت گفته می شود.

این پدیده ممکن است در پاسخ به هر گونه عفونت در بدن رخ دهد.

آیا آپاندیس می ترکد؟!

اصطلاح ترکیدن آپاندیس، اشتباهی بسیار رایج است. چرا که ترکیدن آپاندیس به گونه ای که واژه ی( ترکیدن) در ذهن تصویر سازی می شود نیست. در واقع هنگامی که آپاندیس دچار انسداد شده و یا فشار زیادی به این عضو وارد شود، احتمال دارد عروق خونی این بافت دچار مشکل شده خون رسانی به بافت قطع شود. این شرایط باعث بروز نکروز شده که پس از مدتی به مرگ سلول های این بافت منجر می شود. بافت نمرده در بدن سوراخ می شود( پرفوره) و محتویات عفونی آن وارد محیط داخلی شکم می شود و در این شرایط فرد در موقعیت اورژانسی قرار می گیرد. چرا که ممکن است با ورود عفونت به خون، زندگی بیمار در معرض خطر قرار بگیرد.

علائم ابتلا به آپاندیسیت

-شایع ترین نشانه ی آپاندیسیت، احساس درد دور ناف و حرکت درد به سمت بخش پائینی در سمت راست شکم( ناحیه ی L.Q) می باشد( بجز افرادی مستثنی که آپاندیس و دیگر اجزای بدن آن ها در جهت معکوس قرار دارد).

-احساس درد حین انجام حرکات ناگهانی، سرفه و یا عطسه

-تغییر اشتها و از دست دادن میل به صرف غذا

-احساس تهوع و استفراغ

-تغییر در اجابت مزاج( ابتلا به یبوست و یا اسهال)

-احساس تب خفیف( اگر با گذر زمان تب شدت یافت میتواند نشان از پرفوره شدن

آپاندیس و گسترش عفونت باشد)

در کودکان

علائم کودکان معمولا مانند بزرگسالان است با این تفاوت که ممکن است شروع علائم با بروز تهوع و استفراغ باشد. ممکن است کودک حین راه رفتن به سمت راست مایل باشد و محتاط قدم بردارد. حین دراز کشیدن به پهلوی راست دراز بکشد و زانو ها را بسمت شکم خم کند، و یا هنگامی که به پشت دراز میکشد دست را به نشانه ی درد در سمت راست بخش پائینی شکم قرار دهد.

در زنان باردار

به دلیل بالا آمدن شکم در این دوران، ممکن است افراد باردار درد ناشی از آپاندیسیت را در نواحی دیگری از شکم تجربه کنند و یا شروع درد از ناحیه ی فوقانی شکم احساس شود.

تشخیص

جهت تشخیص آپاندیسیت پزشک روش های زیر را در پیش میگیرد:

• معاینات بالینی: ایجاد فشار ملایم بر ناحیه ی درد و یا اطراف ناف و حذف ناگهانی فشار برای مشاهده ی واکنشات ماهیچه های بیمار.
• آزمایش خون: جهت بررسی تعداد گلبول های سفید و آگاهی از وجود و یا عدم وجود عفونت ، چرا که در صورت وجود عفونت تعداد گلبول های سفید خون افزایش می یابد.
• آزمایش ادرار: برای بررسی کلیه ها و مجاری ادرای، با این روش اطمینان حاصل می شود که درد ایجاد شده ناشی از عفونت این نواحی نیست.
• تصویر برداری

درمان آپاندیسیت

آپاندکتومی( برداشتن آپاندیس) روشی موثر جهت درمان آپاندیس است. در صورتی که آپاندیس به طور کامل برداشته نشود و تنها با ایجاد برش محتویات داخل آن تخلیه شود ممکن است بعد از مدتی، اپاندیسیت بازگردد. در صورتی که آپاندیس پرفوره شده باشد  و آبسه( توده ای عفونی) در شکم ایجاد کرده باشد ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که قبل از انجام عمل آپاندکتومی، لوله ای به داخل توده وارد کرده و آن را تخلیه نماید، لوله برای مدتی در شکم باقی می ماند و پزشک با تجویز آنتی بیوتیک تا مدت مشخصی عفونت را کنترل کرده و پس از برطرف شدن عفونت، بیمار را برای جراحی آماده می داند. گاهی نیز احتمال دارد بلافاصله پس از تخلیه ی توده، آپاندیس را خارج نمایند.

انواع روش های جراحی آپاندیس

جراحی آپاندکتومی به دو روش انجام می شود:

لاپاروتومی( جراحی باز) و لاپاروسکوپی.

لاپاروتومی: در شرایطی که آپاندیس پرفوره شده باشد و عفونت و یا توده های عفونی در شکم ایجاد شده باشند، عمل آپاندیس بصورت باز انجام می شود. این روش برای افرادی که سابقه ی جراحی های باز شکمی دارند نیز مناسب تر است. در این روش، جراح برشی به طول 2تا4 اینچ در ناحیه ی آپاندیس ایجاد می کند و آپاندیس را با ابزار جراحی بریده و خارج می کند. اگر آپاندیس پرفوره شده باشد، حفره شکمی را از عفونت پاکسازی کرده و سپس بخیه می زند.

آپاندکتومی لاپاروسکوپی: این روش برای افراد دارای اضافه وزن مناسب بوده و دوره ی نقاهت کمتری نسبت به روش لاپاروتومی دارد. در این روش جراح ابتدا چند برش کوچک برسطح شکم ایجاد می کند،سپس با استفاده از لوله ی باریکی بنام کانولا سطح داخلی شکم را از گاز دی اکسید کربن پر کرده تا بتواند دید بهتری نسبت به آپاندیس داشته باشد، سپس دستگاه لاپاراسکوپ را وارد حفره شکم کرده و به کمک این دستگاه موقعیت آپاندیس را بر روی مانیتور مشاهده می کند و پس از بخیه زدن انتهای آپاندیس، آن را از بدن خارج می کند. این روش برای اشخاصی که بیماری زمینه ای قلبی_ریوی و COP دارند و افراد با سن بالا توصیه نمی شود.

عوارض و فایده ی عمل آپاندکتومی

در صورت برداشتن آپاندیس احتمال دارد خطر ابتلا به بیماری کولون افزایش یابد ممکن است سبب سفت شدن شکم و ایجاد هموروئید شود. ممکن است احتمال ابتلا به بیماری التهاب روده کاهش یابد چرا که لنفوسیت های موجود در اپاندیس در فازی از فعالیت قرار دارند که می تواند در بروز التهاب روده نقش داشته باشد.

سرطان آپاندیس

سرطان اپاندیس نوع نادری از سرطان است که گاهی ممکن است با علائم ویژه ای همراه نباشد و هنگامی بروز پیدا کند که: سایر اندام هارا نیز آلوده کرده باشد، حین جراحی پزشک متوجه وجود توده در آپاندیس شود و یا در سی تی اسکن این عارضه مشخص شود. در صورتی که اندازه ی تومور بیشتر از 2سانتی متر باشد، احتمال شیوع سرطان به اندام های دیگر نیز افزایش می یابد.

به دلیل نزدیکی آپاندیس به روده بزرگ، احتمال سرایت سرطان آپاندیس به روده بزرگ بسیار بالاست، در این شرایط در صورتی که  سرطان آپاندیس پیشرفته باشد، حین جراحی برای برداشتن غده سرطانی، ممکن است به میزان پیشرفت سرطان بخشی از روده بزرگ و گره های لنفاوی و عروق خونی اطراف آن نیز برداشته شود.

انواع تومور های سرطانی

تومور های کارسنوئید: این نوع سرطان معمولا در قسمت نوک آپاندیس ایجاد می شود و هنگامی فرد از وجود آن مطلع می شود که به اندام های دیگر نیز شیوع پیدا کرده باشد. این تومورها هورمون ترشح می کنند و از این طریق علائمی مانند تغییر فشار خون و تغییر در دمای بدن ایجاد می کنند. این نوع از سرطان اغلب در دهه ی پنجم زندگی خانم ها بروز میکند( 40 سالگی به بعد).

تومور های آدنوکارسنوئید: سلول های موجود در اپی تلیال آپاندیس، موکوز تولید میکنند. از آنجا که این نوع از تومور سلول های اپی تلیال را درگیر میکند، بنابراین احتمال شیوع آن در بدن بالاست. در این شرایط تومور هایی که موکوز ترشح می کنند وارد شکم شده و سبب ایجاد نفخ در شکم می شوند. این نوع سرطان بسیار بدخیم بوده و در ریه، کبد و گره های لنفاوی شیوع پیدا کرده و در زنان نیز تخمدان هارا درگیر می کند.

پاراگانگیوما: نوع دیگری از سرطان پاراگانگیوماست. سلول های پاراگانگیوما، تومور های دستگاه عصبی هستند که می توانند بخش هایی از بدن به ویژه بخش فوقانی( سر، گردن، سینه) و همچنین شکم رشد می کنند.

روش های درمان سرطان آپاندیس

در صورت آگاهی از سرطان در آپاندیس، با روش های جراحی، شیمی درمانی صفاقی و پرتو درمانی( با اشعه ی P32) می توان در جهت درمان این عارضه اقدام کرد.

منبع : بهداشت نیوز

بینه,یک کلیک تا سلامتی…

برای مشاهده فیلم های آموزشی به آپارات بینه سر بزنید